Binaların deprem etkisinde tasarımında kullanacak deprem yer hareketi spektrumlarına ilişkin veriler bu bölümde tanımlanmaktadır.
DEPREM TEHLİKE HARİTALARI:
2007 yönetmeliğinden farklı olarak taslak yönetmeliğinde 4 adet deprem tanımlanmıştır. Bu deprem verilerine Bakanlar Kurulunun yayınlayacağı Türkiye Deprem Tehlikesi Haritaları ile ulaşılacaktır.
Deprem Yer Hareketi :
Taslak yönetmelik kapsamında belirtilen dört farklı deprem yer hareketi tanımlanmıştır. Bunlar;
- Deprem yer hareketi düzeyi-1 (DD-1): Tekrarlama periyotunun 2475 yıl olduğu çok seyrek yer hareketini nitelendirmektedir.
- Deprem yer hareketi düzeyi-2 (DD-2): Tekrarlanma periyotunun 475 yıl olduğu seyrek deprem yer hareketini nitelemektedir.
- Deprem yer hareketi düzeyi-3 (DD-3): Tekrarlanma periyotunun 72 yıl olduğu sık deprem yer hareketini nitelemektedir.
- Deprem yer hareketi düzeyi-4 (DD-4): Tekrarlanma periyotunun 43 yıl olduğu çok sık deprem yer hareketini nitelemektedir.
DEPREM YER HAREKETİ SPEKTRUMLARI:
Harita Spektral İvme Katsayıları ve Tasarım spektral İvme Katsayıları:
- Kısa periyot bölgesi için harita spektral ivme katsayısı SS
- 1.0 saniye periyot için harita spektral ivme katsayısı S1
Harita spektral ivme katsayıları, deprem tehlike haritalarında verilen harita spektral ivmelerinin yerçekimi ivmesine bölünmesiyle bulunan boyutsuz katsayılardır. Tasarım spektral ivme katsayılarının hesaplanmasında harita spektral ivme katsayılarından, yerel zemin etki katsayılarından ve faya yakınlık katsayısından faydalanılır. Tasarım spektral ivme katsayıları aşağıdaki şekilde hesaplanmaktadır. Tasarım spektral ivme katsayılarından yararlanılarak yatay ve düşey elastik tasarım spektrumları tanımlanır.
“SDS= SSFS ”
“SD1= S1ƔFF ” (2.1 )
Burada ƔF Denklem (2.2)’de tanımlanan faya yakınlık katsayısını, FS ve F1 ise Şekil 2.1. ve Şekil 2.2.’de tanımlanan yerel zemin etki katsayısını göstermektedir.
Sadece DD-1 ve DD-2 deprem yer hareketi düzeylerinde Denklem (2.1)’de SD1’e uygulanmak üzere, aktif fay düzlemlerine 25 km ve daha az mesafedeki konumlar için faya yakınlık katsayısı tanımlanmıştır. DD-3 ve DD-4 deprem yer hareketi düzeyleri için ƔF = 1.0 alınacaktır. LF fay düzlemine olan mesafeyi göstermektedir. Bu mesafeler AFAD’ın sitesinde yayınlanacaktır.
” ƔF= 1.2 LF ≤ 15 km ”
” ƔF= 1.2 – 0.02( LF – 15) 15 km < LF ≤ 25 km ” (2.2)
Yerel Zemin Etki Katsayıları:
Yatay Elastik Tasarım Spektrumu:
Herhangi bir deprem yer hareketi düzeyi için yatay elastik tasarım ivme spektrumunun ordinatları olan yatay elastik tasarım spektral ivmeleri Sae(T) Denklem (2.3)’te tanımlanmıştır.
” Sae(T) = (0.4 + 0.6 T/TA )SDS (0≤ T ≤ TA ) ”
“Sae(T) = SDS (TA≤ T ≤ TB ) ” (2.3)
“Sae(T) = SD1 /T (TB≤ T ≤ TL ) ”
” Sae(T) = SD1TL /T2 (TL≤ T ) ”
Burada SDS ve SD1 önceden tanımladığımız tasarım spektral ivme katsayılarını, T ise doğal titreşim periyotunu göstermektedir. Yatay tasarım spektrumu köşe periyotları TA ve TB aşağıdaki Denklem (2.4)’te tanımlanmıştır.
“TA = 0.2 SD1 /SDS ; TB = SD1 /SDS ” (2.4)
Sabit yer değiştirme bölgesine geçiş periyotu TL = 6 s alınacaktır.
İki yönetmelikteki tasarım spektrumlarını Şekil 2.3. ve Şekil 2.4.’te verilmiştir. TBDY 2007’de alınan maksimum ivme değeri 2.5 iken taslak yönetmelikte bu değeri yapının bulunduğu bölgeye göre deprem tehlike haritalarından aldığımız değerlerle hesaplamaktadır.
Herhangi bir deprem yer hareketi düzeyi için yatay elastik tasarım ye değiştirme spektrumunun ordinatları olan yatay elastik tasarım spektral yer değiştirmeleri Sde(T), doğal titreşim periyotuna bağlı olarak metre ( m ) cinsinden Denklem (2.5) ile tanımlanır.
” Sde(T) = T2 /4π2 g Sae(T) ” (2.5)
